financiën. testament

In deze nieuwe rubriek ‘Slim omgaan met uw financiën’ geven we informatie en tips over het regelen van uw nalatenschap. In volgende edities van PME magazine besteden we aandacht aan wonen, verzekeringen, sparen en andere financiële zaken die voor u van belang zijn.

U denkt er misschien liever niet over na, maar er komt een moment dat u er niet meer bent. Voor uw nabestaanden is het prettig als u uw zaakjes goed hebt geregeld. Niet moeilijk, maar u moet het wel even doen.

Iedereen die overlijdt, laat iets na: de erfenis. Een huis bijvoorbeeld of spaargeld. Ook sieraden, de inboedel, kleding en schulden vallen onder de erfenis. In de wet is geregeld wat er met een erfenis gebeurt. Die gaat namelijk naar de echtgenoot of geregistreerd partner en naar familie (in een bepaalde volgorde, zie kader ‘Vier groepen erfgenamen’).

Maar let wel goed op, waarschuwt het Nibud: “Als u samenwoont en niet getrouwd bent of geen geregistreerd partnerschap hebt, is het aan te raden een testament op te stellen. Zonder testament heeft de achterblijvende partner geen recht op de erfenis.” De partner is dan namelijk ‘niks’ van de overledene, legt financieel adviseur Bas Wassenberg uit. “Zo kan het bijvoorbeeld gebeuren dat die partner het huis uit moet omdat de kinderen – als wettelijke erfgenamen – het huis erven en willen verkopen. Dus voor ongehuwd samenwonenden is een testament vaak noodzakelijk.”

Ook als u niet wilt dat uw erfenis volgens de wettelijke regels wordt verdeeld, heeft u een testament nodig. Daarin kunt u zelf aanwijzen wie uw erfgenamen zijn. Een goede vriend of vriendin bijvoorbeeld of een goed doel. Ook kunt u wettelijke erfgenamen  onterven. “Al kunt u kinderen niet  helemaal onterven: ze houden altijd recht op de helft van wat ze zouden krijgen zonder testament”, zegt Bas. Dit klinkt simpel, maar let op: onterven heeft grote emotionele consequenties. Bas: “Onterfde kinderen voelen zich afgewezen, kinderen die wel meedelen in de erfenis voelen zich vaak schuldig. Dus het kan leiden tot veel wrijving  tussen broers en zussen. Realiseert u zich dat goed voordat u iemand onterft.”

Een levenstestament

Behalve het testament is er ook een levenstestament. En dat is echt iets anders, legt ouderenbond ANBO uit: “In een levenstestament worden juist zaken vastgelegd die nog tijdens het leven van belang zijn. U legt uw wensen vast voor een toekomst waarin u zelf niet meer kunt handelen.” Dat kan bijvoorbeeld gaan over medische wensen en over persoonlijke zaken, zoals de zorg voor uw huisdier. En over financiën uiteraard. Bas:  “U kunt er bijvoorbeeld in zetten dat een familielid of een vriend mag mee-beslissen over uw vermogen als u dat niet meer kunt.”  In een levenstestament kunt u iemand aanwijzen die zaken voor en namens u kan behartigen. Dat heet een volmacht. Meestal bestaat een levenstestament uit twee volmachten, legt ANBO uit: “Een financiële volmacht én een persoonlijke en medische volmacht.”

Goed om te weten: u hoeft niet per se naar de notaris voor een levenstestament. Bas: “U kunt ook zelf naar uw huisarts, uw bank en andere instanties stappen om al deze beslissingen  afzonderlijk te bespreken. Als u naar de notaris gaat, hoeft dat niet. Dan is alles in één keer geregeld.”

Schenken als u nog leeft

Wat u ook al tijdens u leven kunt doen, is geld weggeven. Wie uw geld erft, moet daarover namelijk vaak erfbelasting betalen. Dat kunt u (gedeeltelijk) voorkomen door te schenken ‘met een warme hand’. Aan uw kinderen bijvoorbeeld. Bas: “Het bedrag dat uw kinderen belastingvrij van u mogen ontvangen, wordt elk jaar aangepast. Dit jaar is dat 6.604 euro. Wilt u aan anderen schenken, dan kan dat tot maximaal 3.244 euro belastingvrij. Natuurlijk kunt u ook meer geld weggeven, maar in dat geval komt de Belastingdienst om de hoek kijken."  Op de website van de Consumentenbond vindt u de tarieven van de schenkbelasting.  Goed nieuws: er zijn uitzonderingen. Bijvoorbeeld als de ontvanger het geld dat u geeft, gebruikt om dringende schulden af te betalen. Of omdat u iemand een betaling doet op grond van een dringende morele verplichting. Bijvoorbeeld alimentatie aan een ex-partner zonder dat daarover officiële afspraken waren gemaakt. ●

illustratie: joyce schellekens