Wij zijn ons bewust van onze maatschappelijke positie en daarom willen we een goed pensioen realiseren op een manier die bijdraagt aan een wereld die toekomstbestendig, rechtvaardig en leefbaar is. We zien onszelf als een belegger voor de toekomst, rendement en maatschappelijk belang gaan hierin hand in hand. Wij geloven dat bedrijven die milieu, sociale en bestuurlijke (ESG) aspecten integreren in hun beleid op lange termijn een beter rendement zullen leveren, tegen een lager risico.

PME heeft de ambitie om een duurzame belegger te zijn. Dit doen we zo veel mogelijk in lijn met de opvattingen en voorkeuren van onze deelnemers en gepensioneerden. We spreken bedrijven aan op negatieve sociale en ecologische impact, en streven naar positieve impact door gerichte beleggingen in bijvoorbeeld de energietransitie, houtbouw, circulaire economie en betaalbare huisvesting. Onze doelstellingen:

• In 2030 is de absolute CO₂ uitstoot van onze beleggingen in aandelen en bedrijfsobligaties 50 procent minder dan in 2019.
• In 2050 heeft de beleggingsportefeuille netto-nul CO₂-uitstoot.
• Ruim voor 2030 zijn alle vastgoedbeleggingen in lijn met de afspraken van Parijs om de opwarming van de aarde tot 1,5 graad te beperken.
• In 2025 heeft PME 3 miljard euro aan impact­investeringen.
• In 2025 hebben we 1,2 miljard euro ‒ het bedrag dat vrijkwam door de verkoop van beleggingen in producenten van olie en gas ‒ opnieuw belegd in investeringen met een positieve impact op de transitie naar duurzame energie.

In gesprek met deelnemers, gepensioneerden en werkgevers

In juli 2022 hebben wij weer focusgroepen georganiseerd voor deelnemers en gepensioneerden van het fonds. Door de coronapandemie waren deze fysieke bijeenkomsten een tijd niet mogelijk. Ook hebben wij onderzoek gedaan naar de visie van werkgevers op onderwerpen zoals duurzaamheid, de energietransitie en verantwoord beleggen. De dialoog met deelnemers en gepensioneerden is belangrijk voor ons. In gesprek is er ruimte voor verdieping die een online vragenlijst niet biedt. Daarnaast geven focusgroepen ons de ruimte om toe te lichten welke keuzes er worden gemaakt en om welke reden.

Een belangrijke conclusie van de focusgroepen is de breed gedeelde bereidheid bij eenieder om duurzame keuzes te maken in het leven. De ruimte en mogelijk­heid om dat te doen hangt vaak af van financiële overwegingen. Van ons wordt hetzelfde verwacht: maak duurzame keuzes, en let daarbij goed op de financiële gevolgen ervan.

Deelnemers en gepensioneerden verwachten verder van ons gerichte en gelaagde communicatie over duurzaamheid en verantwoord beleggen. Deze onderwerpen zijn vaak ingewikkeld en moeilijk te doorgronden. Deelnemers en gepensioneerden geven daarnaast aan niet snel zelf op zoek te gaan naar informatie. Het actief toegankelijk aanbieden van informatie door ons is dus van belang.

Tot slot vinden deelnemers en gepensioneerden het belangrijk dat wij – passend bij onze eigen sector - beleggen in innovatieve en vooruitstrevende bedrijven en projecten. Dat kan binnen de eigen sector, maar ook daarbuiten. Ook spreekt een lokale focus aan: beleggen in Nederland draagt bij aan versterking van de eigen economie.

Voor het eerst hebben wij verdiepingsgesprekken gevoerd met werkgevers op de onderwerpen duurzaamheid en verantwoord beleggen. Bij nagenoeg alle bedrijven speelt duurzaamheid een belangrijke rol in de eigen onderneming. Voor de één omdat de omslag naar een duurzame bedrijfsvoering belangrijk is, voor de ander omdat deze producten of diensten levert die bijdragen aan duurzaamheid.

Veel werkgevers vinden het belangrijk dat ons beleggingsbeleid hierop aansluit. Het is voor de meeste werkgevers die we hebben gesproken vanzelfsprekend dat wij duurzaamheid integreren in onze beleggingen. Ook de notie dat duurzaam beleggen net zoveel rendement kan opleveren als traditioneel beleggen is breed gedeeld.

Klimaat

Klimaatverandering brengt grote risico’s met zich mee voor onze beleggingen. Tegelijkertijd kunnen beleggingen ook impact hebben op de klimaatverandering en de maatschappij. De risico’s voor onze beleggingen, de toenemende wet- en regelgeving, het belang dat onze stakeholders hechten aan dit onderwerp en onze eigen visie onderstrepen de urgentie voor de brede aanpak voor het beperken van klimaatverandering.

In lijn met de afspraken uit het Nederlandse Klimaatcommitment hebben wij eind 2022 ons Klimaatplan PME bekend gemaakt. Hierin stellen we doelstellingen om de CO₂-uitstoot van onze portefeuille te verminderen en laten we zien hoe we dat de komende jaren doen voor:

• Beursgenoteerde aandelen
• Bedrijfsobligaties
• Vastgoed
• Infrastructuur
• Private equity

Voor deze vijf beleggings­categorieën hebben we in het Klimaatplan onze doelen vertaald in actieplannen. In de actieplannen beschrij­ven we hoe we concreet gaan werken aan het beperken van klimaatverandering. In het Klimaatplan op onze website staat in detail wat onze doelstellingen en actieplannen zijn.

CO_2-voetafdruk

In 2022 daalden de CO_2-voetafdruk van onze aandelen- en bedrijfsobligatieportefeuille met 40,5% ten opzichte van 2021. Zowel in de aandelenportefeuille als de bedrijfsobligatie­portefeuille zijn grote dalingen in de absolute uitstoot zichtbaar.

Aandeelhoudersbetrokkenheid

PME probeert bedrijven binnen de portefeuille te beïnvloeden middels twee elementen:

• Het voeren van dialoog (engagement) met ondernemingen
• Het gebruiken van ons stemrecht op aandeelhoudersvergaderingen

Op het thema Energietransitie zijn wij in 2022 de dialoog aangegaan met drie bedrijven in de nutssector en zeven aan de vraagkant van de energiesector. Dit zijn CO₂-intensieve bedrijven die veel energie verbruiken in hun productieproces, waaronder bedrijven uit de staalsector, cementsector, industriële goederen en de chemische industrie.

Wij zetten ons in voor sociale lonen in de wereldwijde textielsector en voedsel- en landbouwsector. Wij zijn één van de oprichters van het Platform Living Wage Financials (PLWF). Dit platform spreekt met bedrijven uit de textiel- en agrarische sector over het belang van sociale lonen en inkomens. Een belangrijk rol heeft het platform bij de jaarlijkse toetsing van bedrijven op hun voortgang. In 2022 ging het platform, mede namens PME, in gesprek met 11 bedrijven (6 textielbedrijven en 5 voedingsproducenten).

Op het thema biodiversiteit voeren wij dialoog met met Unilever, Nestlé, The Hershey Company, BASF en Mitsubishi Corp. In 2022 is het engagement uitgebreid door de dialoog aan te gaan met PepsiCo.

Equity Ownership Services (EOS, onderdeel van Federated Hermes) voerde in 2022 namens ons engagement met 599 bedrijven in onze beleggingsportefeuille. Voorbeelden van onderwerpen die in 2022 extra aandacht kregen zijn de stijgende kosten van levens­onderhoud voor burgers. De gestegen energieprijzen en voedselprijzen, het tekort aan personeel en de inval van Rusland in Oekraïne lagen hieraan ten grondslag. De oorlog in Oekraïne was ook een onderwerp dat op de gesprekstafel lag. Hoe gingen bedrijven hiermee om? En maakten ze publiek bekend hoe zij omgingen met eventuele activiteiten in Rusland? Een derde onderwerp dat het afgelopen jaar opvallend veel aandacht kreeg tijdens de engagement met ondernemingen was grensoverschrijdend gedrag. De maatschappelijke aandacht voor dit onderwerp leidde tot discussies over de bedrijfscultuur binnen ondernemingen en de manier waarop ondernemingen omgaan met meldingen van grensoverschrijdend gedrag.

Ook in 2022 gebruikten wij als aandeelhouder onze invloed om bij Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen aan te dringen op diversiteit en inclusie in het bestuur en in overige lagen van de onderneming. Wij vinden bovendien dat de beloning van het bestuur van bedrijven redelijk moet zijn en dat bedrijven op dit vlak rekening moeten houden met maatschappelijke sentimenten en de groeiende ongelijkheid moeten tegengaan. Andere onderwerpen die in 2022 centraal stonden in de gesprekken met Nederlandse beursgenoteerde bedrijven waren de directe impact van de oorlog in Oekraine en de klimaattransitieplannen van de bedrijven.

Een overzicht van alle dialogen die PME met ondernemingen voert, met uitzondering van de dialogen via EOS, wordt gepubliceerd op de website.

Ook maken we gebruik van ons stemrecht en nemen we deel aan stemmingen op aandeelhouders­vergaderingen. Wij hebben in 2022 bij 1.693 (buitengewone) algemene vergaderingen gestemd. Op die manier hebben we onze invloed uitgeoefend bij de bedrijven waar we aandeelhouder zijn.

Naast de algemene stempunten op de agenda van de algemene vergadering, zoals het jaarverslag, het belonings­verslag en de samenstelling van het bestuur, staan er ook steeds meer aandeelhoudersresoluties geagendeerd. Deze gaan vaak over uiteenlopende maatschappelijke onderwerpen, en dwingen ons als pensioenfonds om daarop een standpunt te bepalen.

Een aantal voorbeelden van belangrijke agendapunten waarop wij in 2022 hebben gestemd:

• Bij Alphabet, het moederbedrijf van Google, stonden bijvoorbeeld maar liefst 17 aandeelhoudersresoluties op de agenda van de jaarvergadering. De onderwerpen besloegen onder andere klimaatverandering, waterbeheer, raciale gelijkheid en diversiteit. Wij stemden op al deze resoluties voor het beoogde doel.
• In mei stemden we tegen het beloningsverslag bij Philips. De voorgestelde opwaartse aanpassing van de bonussen van de bedrijfstop zou leiden tot een hoge bonus voor de CEO. Dat is niet in lijn met de zorgelijke situatie waarin het bedrijf verkeert: door fouten in miljoenen apparaten tegen slaapapneu is mogelijk gezondheidsschade veroorzaakt bij patiënten. Het herstel kost het bedrijf zeker honderden miljoenen euro’s. Van alle aandeelhouders stemde 79,1% tegen het beloningsverslag.
• Bij de Amerikaanse webwinkel Amazon hebben we gestemd voor een resolutie die meer openheid vraagt over belastingbetaling door de onderneming. Deze informatie is relevant om te beoordelen of Amazon een redelijk bedrag aan belasting betaalt in de landen waar het actief is. Ruim 21% van de aandeelhouders van Amazon steunde de resolutie

Uitsluiting

Sommige producten en diensten passen niet bij de uitgangspunten van PME of bij de overtuiging van onze deelnemers. Daarom sluiten we bedrijven uit die betrokken zijn bij controversiële wapens (productie), kernwapens, tabak (productie), handvuurwapens voor civiel gebruik (productie en verkoop), adult entertainment (productie), bont (productie), teerzandolie en steenkool, olie en gas (productie). Wij kunnen er ook toe besluiten om een onderneming uit te sluiten wanneer de dialoog niet het vooraf beoogde resultaat heeft bereikt of wanneer een onderneming niet bereid is tot een dialoog. Daarnaast beleggen we ook niet in staatsobligaties van landen die onderhevig zijn aan internationale sancties, waaronder een reisverbod, wapenembargo of handelsverbod. Eind 2022 sloot PME in totaal 16 landen en 612 bedrijven uit, in 2021 waren dit nog 436 bedrijven. De volledige lijst met uitgesloten bedrijven hier te vinden.

Beleggen met positieve impact

Met impactvolle investeringen beoogt PME enerzijds oplossingen te bieden voor bestaande maatschappelijke problemen en anderzijds toekomstige maatschappelijke problemen te voorkomen. Deze investeringen moeten een positieve impact hebben op het gebied van milieu en sociale omstandigheden en tegelijkertijd voldoende financieel rendement opleveren tegen een verantwoord risico.

PME heeft inmiddels (eind 2022) voor € 2,0 miljard aan impactvolle investeringen in de beleggingsportefeuille.